اوقات فراغت

 امروزه در بسیاری از جوامع اوقات فراغت بخش مهمی از زندگی افراد را تشکیل می دهد اوقات   فراغت زمان بیهوده وبدون حس مسئولیت در زندگی افراد نیست بلکه بر عکس در این زمان از انسان انتظار بیشتری می رود که احساس مسولیت کند وحتی در زمانی که انسان به خودش واگذار شده ،تصمیم گیری به عهده خودش است ومی تواند ازادانه عمل کند مسولیت پذیری نسبت به خود واطرافیان وجامعه اهمیت زیادی دارد . اوقات فراغت به معنای بیکاری نیست. چون در اوقات بیکاری فرد کاری برای انجام دادن ندارد ولی در اوقات فراغت کارهای متعددی می‌تواند داشته باشد که تفاوت آن با اوقات دیگرکه در آنها نیز به انجام کار و فعالیت مشغول است در هدف این کارها و فعالیتهاست. هدف از فعالیتهای اوقات فراغت کسب آرامش ، لذت است. فرد کاری را نه از روی اجبار و نه بخاطر منافع مادی انجام می‌دهد. این لحظات به او  اختصاص دارد و تنها با هدف مرتبط با شخص وی و آرزوها و خواستهایش  انجام می‌شود.

اوقات فراغت و نحوه گذران آن از جمله مفاهیم اخیر و نوینی است که معنای واقعی خود را پس از دوران صنعتی شدن جوامع و رشد سرمایه داری و نیز گسترش شهرها پیدا نمود.در واقع با توسعه انواع تکنولوژی در زندگی مردم و جای گزینی آن به جای نیروی انسانی ،عملاً فرصتی برای انسانها ایجاد شد که بتوانند از اوقات خود به آن صورتی که مورد دلخواهشان می باشد استفاده نمایند.

پیدایش چنین پنداره ای،دانشمندان و عالمان اجتماعی را نیز به سمت مطالعه این رخداد هدایت نمود.به این ترتیب شاخه های علمی جدیدی چون جامعه شناسی فراغت( Sociology of Leisure ) و انسان شناسی فراغت( Anthropology of Leisure به منظور بررسی و مطالعه جایگاه و اشکال متنوع فراغت در زندگی مردم ایجاد شد. انسان شناسی فراغت" که زیر شاخه "انسان شناسی فرهنگی“ قلمداد می شود،فراغت را به مثابه بخشی از سبک زندگی انسان ها مطالعه نموده و تمامی عواملی را که با این مفهوم در ارتباطند چون فضاها و اماکن فراغتی،مصرف کنندگان فراغت و نیز شرایط و زمینه های فرهنگی و اجتماعی حاکم بر آن چون سن،جنس،طبقه اجتماعی،درآمد،خانواده،قومیت،جغرافیا و … همچنین اشکال متعدد گذران فراغت مورد بررسی قرار می دهد.در این شاخه علمی بر استفاده از روش های تحقیقاتی ژرفایی به منظور واکاوی عمیق پدیده فراغت تاکید می شود چرا که صاحبنظران این دیدگاه معتقدند کشف لایه های ساده و پیچیده،آشکار و نهان این پنداره مستلزم بهره گیری از روش های کیفی و مردم شناختی است، لذا فعالیت هایی که در اوقات فراغت انجام می شوند باید کاملا حساب شده وبرای شخص وجامعه مفید باشد .

تعریف اوقات فراغت

تعریف مفهومی:

افراد از اوقات فراغت تحت تاثیر عوامل مختلف برداشت های مختلفی دارند که در ذیل به بعضی تعاریف اشاره می شود اگر لغت اوقات فراغت را ریشه شناسی (etymologically) کنیم از ریشه لاتین licere به معنی "اجازه دادن" می آید لذا فراغت به معنی رخصت دادن معنی می دهد. حتی در اندیشه یونانی نیز لغت leisure هم ذوج کار و یا نیروی کارگر بوده است.

1-در فرهنگ جامع انگلیس –فارسی حییم اوقات فراغت  به معنای وقت آزاد از کار یا وظایف دیگر وقت اضافی ویک رشته فعالیت های اضافی اورده شده است .

2-در فرهنگ دهخدا به معنای آسایش واستراحت ،ضد گرفتاری از کار ومشغله فراغت داشتن وفراموش کردن امده است .

3-دکتر معین نیز در بیان فراغت چنین گفته است :پرداختن از فراغ ،اسایش واستراحت ،آسوده بودن وآرامش داشتن است .

4-در فرهنگ لاروس اوقات فراغت چنین تعریف شده است سرگرمی ها ،تفریحات وفعالیت هایی که افراد به هنگام اسودگی از کار عادی با شوق ورغبت به انها می پردازند.

6-در فرهنگ عمید نیز درباره تعریف و فعال اوقات فراغت چنین آمده است: فراغت در فارسی به معنی آسودگی و آسایش و آسودگی از کار و شغل است. فرد در این اوقات می‌خواهد که به اشتغالی بپردازد که با کمال میل به آنها علاقه نشان می‌دهد خواه به منظور استراحت خواه برای ایجاد تنوع.

اسلاوسن معتقد است که انسان در اوقات فراغت خود به فعالیت هایی می پردازد که به طور معمول اختیاری ودارطلبانه هستند وبه دلیل خشنودی ولذتی که به دنبال دارند یا به منظور برخی از ارزش های شخصیتی واجتماعی که از انها استنباط می شود انتخاب می گردد . این فعالیت ویژه اوقات بیکاری است وهیچ ارتباطی با کار اصلی شخص ندارد وبه طور معمول لذت بخش است وبه عنوان قسمتی از خدمات اجتماعی انجام دارای هدف مثبت وثمر بخش است.

مفهوم جامعه شناسی اوقات فراغت

1-هانیس گونتروستر معتقد است اوقات فراغت ،موضوعی چند بعدی است که عوامل مختلفی در ان نقش دارد .او این عوامل را این گونه بر شمرد :در ابتدا رابطه بین کار واوقات فراغت ،وبعد از ان تقسیم بندی اوقات فراغت با توجه به موقعیت اجتماعی وسن ونحوه استفاده از اوقات فراغت ودر نهایت جنبه مکانی ،اقتصادی واجتماعی اوقات فراغت در زمینه سیاستگذاری ها .

2- فاطمه کباری، جامعه‌شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی اوقات فراغت را لحظه‌هایی می‌داند که فرد فارغ از کار و مسئولیت آن را بر اساس تمایل شخصی خود تنظیم می‌کند و برنامه آن در مورد هرکس متفاوت است و به سلیقه نیازهای روحی، سن و توان مالی فرد بستگی دارد.

او می‌گوید: لحظه لحظه اوقات فراغت امروزه از چنان اهمیتی برخوردار است که حتی از آن به مثابه آینه فرهنگ جامعه یاد می‌کنند. به این معنی که چگونگی گذراندن اوقات فراغت افراد یک جامعه تا حد بسیاری معرف ویژگی‌های فرهنگی و میزان توسعه‌یافتگی آن جامعه است. بنابراین اگر طرح و نقشه زندگی و کار جوانان با برنامه‌هایی که برای اوقات فراغت خود تنظیم می‌کنند، مغایرت داشته باشد و یا تفریحات و فعالیت‌های فراغتی آنها با هنجارهای فرهنگی در تضاد می‌باشد اوقات فراغت به یک مشکل اجتماعی مبدل خواهد شد.

3-امان‌الله قرایی‌مقدم جامعه‌شناس و استاد دانشگاه نیز در این زمینه معتقد است هر کاری که غیر از کار و حرفه روزانه فرد به اختیار فرد در هر ساعتی از فراغت که مایل است انجام شود، اعم از تفریح یا انجام کاری سخت و عقب افتاده بازهم جزئی از گذراندن اوقات فراغت محسوب می‌شود. زیرا بر خلاف کار روزانه هیچ اجباری برای انجام آن ندارد و می‌تواند زمان آن را تغییر دهد.در مجموع هر کاری، حتی سخت و خسته‌کننده که فرد خارج از زمان کار اصلی روزانه‌اش انجام دهد و موجب احساس رضایت و شادی در فرد شود و برای زمان از دست رفته احساس غبن و ضرر نکند، جزء اوقات فراغت مطلوب فرد محسوب می‌شود. این استاد دانشگاه، وجود نداشتن امکانات و عدم مدیریت منسجم در اوقات فراغت متناسب با نیاز جوانان را یکی از دلایل عمده‌ای می‌داند که متأسفانه موجب می‌شود اکثر جوانان ما در این فرصت‌ها که می‌تواند نقش بسیار مهمی در شناسایی و شکوفایی استعدادهای آنها داشته باشد بیش‌تر فرصت‌ها را از دست بدهند و وقت تلف کنند تا اینکه اوقات فراغتشان را سپری کنند.

4-ماکس کاپلان جامعه شناس امریکایی فراغت را در مقابل کار در نظر گرفته است وبه نظر او فراغت خاطره ای دل پذیر است نوعی رهایی از وظایف اجتماعی نوعی اداراک روانی ازادی ونوعی فعالیت فرهنگی وسرشتی از نوع بازی .

5-اگوست کنت معتقد است لحظات اوقات فراغت امکان توسعه وپیشرفت را برای انسان فراهم می کند .

5-جامعه شناسان روسی در تحقیقات خود از دوزمان صحبت می کنند زمان کار وزمان خارج ازکار که زمان خارج از کار  به نظرآنان به چهار دسته تقسیم می شود :

1-زمانی که ارتباط با کار روزانه دارد ،مثل اوقاتی که صرف رفت وامد به محیط کار می شود .

2- زمانی که به امور خانه وخانواده اختصاص دارد .

3- زمانی که صرف نیازهای طبیعی بدن چون تغذیه خواب واستحمام می شود .

4- انچه را که باید فراغت نامید واموری مانند مطالعه ،فعالیت های اجتماعی ،استراحت وورزش و...اختصاص دارد .

6-بوچر فعالیت های اوقات فراغت را اینگونه شرح می دهد :

1-6فعالیتی که به طور خصوصی با میل شخصی انجام می شود

2-6روابط انسانی درآن ازاد است

3- 6علاقه فرد در ان مطرح است ومهارت اورا افزایش می دهد .

4-6 بهداشت وامادگی بدنی به همراه دارد

5-6 موجب خلاقیت واظهار وجود می شود .

6-6شرایط مناسب محیطی را برای گذراندن اوقات فراغت فراهم می سازد .

7- دکتر سعیدی‌ اوقات فراغت  مفهوم‌ عصری‌ است‌. یعنی‌ در دوران‌های‌ مختلف‌ مفهوم‌ خاصی‌ برای‌ اوقات‌ فراغت‌ وجود دارد. بایستی‌ مفهوم‌ اوقات‌ فراغت‌ را در سه‌ دوره‌ اساسی‌ تعریف‌ کرد.
1-7دوره‌ تاریخی‌: که‌ به‌ نظر من‌ می‌توان‌ آن‌ را دوران‌ باستانی‌ یا دوران‌ کهن‌ نامید.
2- 7دوره‌ صنعتی‌ شدن‌: که‌ به‌ بعد از انقلاب‌ صنعتی‌ باز می‌گردد تا دهه‌های‌ اخیر.
3-7 حال‌ حاضر جامعه‌ فراغتی‌ یا جامعه‌ پر بیم‌ که‌ تحولی‌ در مفهوم‌ اوقات‌ فراغت‌ ایجاد شده‌ که‌ ناشی‌ از شکل‌ جدید زندگی‌ است‌. اوقات‌ فراغت‌ در هریک‌ از این‌ سه‌ دوره‌ تعریف‌ خاص‌ خود را دارد.. در اینجا دیگر نمی‌توان‌ تعریف‌ خاصی‌ برای‌ اوقات‌ فراغت‌ قایل‌ شد. چون‌ نوعی‌ تداخل‌ و در دوره‌ تاریخی‌ اوقات‌ فراغت‌ هم‌ زوج‌ کار است‌. اوقات‌ فراغت‌ در کنار کار قرار دارد و حتی‌ می‌تواند هم‌ مفهوم‌ آن‌ تلقی‌ شود. مثلا تاریخ‌ نگارها می‌گویند، در دوره‌ باستانی‌، رومی‌ها بیش‌ از 175 روز در سال‌ را تعطیل‌ بوده‌اند. آیا این‌ به‌ این‌ معنی‌ است‌ که‌ جامعه‌ آنها مولد نبوده‌ است‌؟ ولی‌ نه‌ اتفاقا در تعطیلات‌ خود مولد بوده‌اند. از همین‌ قضیه‌ ما می‌توانیم‌ در حال‌ حاضر استفاده‌ کنیم‌. ما اکنون‌ فکر می‌کنیم‌ که‌ تعطیلات‌ یعنی‌ بیهودگی‌. یعنی‌ زمانی‌ که‌ هیچ‌ کار مولدی‌ در آن‌ صورت‌ نمی‌گیرد. ولی‌ اگر باز تعریفی‌ برای‌ اوقات‌ فراغت‌ و مولد بودن‌ داشته‌ باشیم‌، مفهوم‌ شناخته‌ می‌شود و می‌توان‌ در اوقات‌ فراغت‌ هم‌ کار مولد انجام‌ داد.
در دوره‌ صنعتی‌ اوقات‌ فراغت‌ درست‌ در مقابل‌ کار قرار دارد. یعنی‌ افراد یا در حال‌ انجام‌ کار هستند یا در حال‌ انجام‌ اوقات‌ فراغت.

در دوره‌ جدید این‌ مفاهیم‌ بهم‌ خورده‌ است‌. افراد اگر در اوقات‌ فراغت‌ خود هستند، در حال‌ و هوای‌ کار خود نیز هستند، یا اگر در حال‌ انجام‌ کار خود هستند، آن‌ حالتهای‌ فراغتی‌ خود را نیز دارند. در حقیقت‌ تداخل‌ در کار و فراغت‌ ایجاد شده‌ است‌. به‌ نحوی‌ می‌توان‌ گفت‌ نوعی‌ دستکاری‌ انجام‌ شده‌ است‌. مثلا حرفه‌یی‌ها دوران‌ فراغتی‌ ندارند، چون‌ دوران‌ کار همپوشانی‌ بین‌ کار و اوقات‌ فراغت‌ ایجاد شده‌ است‌. در حقیقت‌ در دوره‌ سوم‌ افراد نگرانی‌هایی‌ دارند که‌ در این‌ دوره‌ با فراغ‌ بال‌ اوقات‌ فراغتشان‌ را طی‌ نمی‌کنند. اگرچه‌ ما جامعه‌ فراغتی‌ تری‌ داریم‌ )امکانات‌، وسایل‌، پول‌، وقت‌ بیشتر( اما نسبت‌ به‌ گذشتگان‌ با دل‌ خوش‌ اوقات‌ فراغت‌ خود را طی‌ نمی‌کنیم‌، )با اینکه‌ آنها امکانات‌ کمتری‌ داشتند( این‌ بخاطر همان‌ نگرانی‌های‌ دوره‌ جدید است‌. افراد در هر زمانی‌ که‌ در حال‌ فراغت‌ هستند، نگران‌ هستند. مثلا نگرانند که‌ این‌ نوشیدنی‌ که‌ در اوقات‌ فراغت‌ مصرف‌ می‌کنند، برای‌ بدنشان‌ ضرر دارد یا نه‌? در حقیقت‌ به‌ واسطه‌ اطلاعاتی‌ که‌ همراه‌ با امکانات‌ به‌ افراد منتقل‌ می‌شود، نگرانی‌هایی‌ نیز برای‌ آنها ایجاد می‌شود، که‌ در دوره‌ قبل‌ وجود نداشته‌ است‌.

کارکردهای اوقات فراغت

 رفع خستگی:

 یکی از کا رکردهای اساسی اوقات فراغت رفع خستگی و تامین استراحت فرد است. انسانها به همه به استراحت و رفع خستگی نیاز دارند. کار مداوم بدون زمانی برای رفع خستگی موجب پائین آمدن بازده عمل و و خم خوردن سلامت روانی فرد می‌شود اما هدف از این اوقات بطالت نیست بلکه زمانی است که فرد به تمدد اعصاب می‌پردازد و حاصل آن افزایش بازده است

نیاز به تفریح:

پس از انجام کار در طی ایامی ، آدمی نیاز دارد تا اوقاتی را صرف تفریح کند. نقل می‌کنند که علی علیه‌السلام در روزهای جمعه به بیرون از شهر مدینه و به قصد تفریح می‌رفتند. تفریح جنبه‌های مختلفی برای افراد می‌تواند داشته باشد. در اسلام به تفریحات سالم متعددی اشاره شده است که می‌توانند نقش موثری در روح و روان فرد داشته باشند پیامبر اکرم با اشاره کردن به عنوان یک تفریح سالم می‌فرمایند: مسافرت کنید تا سلامت بمانید.

شکوفایی استعدادها:

استعدادهای انسان اگر در زمینه و شرائط مساعدی قرار گیرد به فعل تبدیل می‌شوند. از این جهت شناسائی این زمینه‌ها در زندگی فرد بسیار مهم است. اوقات فراغت یکی از این موقعیتهای بسیار مناسب است که فرد می‌تواند با استفاده از آن به شناسائی و تقویت استعدادهای خود بپردازد. مثلا کمی که در این اوقات به نقاشی و یا دیگر کارهایی می‌پردازد که استعداد دارد.

رشد اجتماعی فرد:

اوقات فراغت علاوه بر تاثیرات فردی که در شخصیت فرد دارد به رشد اجتماعی او نیز کمک می‌کند. شرکت فرد شبکه‌های اجتماعی موجب بهبود روابط اجتماعی فرد شده و پیشرفت از لحاظ اجتماعی کمک می‌کند. بسیاری از پیشرفتهای فرد با پیشرفت اجتماعی فرد پیوند تنگاتنگ دارد اگر فرد دارای بهترین و ارزنده ترین استعداد باشد تا زمانیکه به ارائه آنها در سطح اجتماعی توانایی نداشته باشد، چندان موفق نخواهد بود.

 اوقات فراغت در دوران باستان

در دوران باستان جامعه دارای طبقات مختلفی بود ،در بین این طبقات ،طبقه حاکم برای خود یک سری امتیازهای ویژهای از جمله اوقات فراغت قایل بود وبه منظور حفظ آن امتیازها برای خود وآیندگانشان ،حتی به زور متوسل می شدند .نشانه های این مسئله را در بیشتر جوامع پیشرفته گذشته می توان مشاهده کرد .فرهنگ دوران باستان سهم  بسزایی در تکامل وپیشرفت جوامع مغرب زمین داشتند .

فلاسفه یونان به اوقات فراغت توجه زیادی داشتند ،زیراآنها بهره گیری از اوقات فراغت رایکی از راه های حفظ همبستگی می دانستند .ارسطو یکی از معروف ترین فیلسوفان یونان در نوشته های خود از زمان اضافی، زمان برای خود یا زمان آرامش صحبت کرده است وی گفته ما کار می کنیم تا اوقات فراغت داشته باشیم ،جنگ می کنیم تا در صلح زندگی کنیم .در یونان باستان کار در مقابل فراغت نقش منفی تری داشته وبیشتر متوجه بردگان واقشار فرودست بوده است تا وسایل وامکانات طبقه حاکم را فراهم نمایند .

جالب است که یونیان عهد باستان معتقد بودند اوقات فراغت وتفریح شرط اولیه ولازمه زندگی سعادتمند است ،این نظریه که ما کار می کنیم تا اوقات فراغت داشته باشیم ،برای نسل امروز وبه ویژه جوانان بسیار مدرن است .به هر حال یونانیان باستان عقیده داشتند زندگی انسان از دو بخش تشکیل شده است :بخش اول که همراه با رنج ومشقت است وکار نام دارد وبخش دوم اوقات فراغت است ودر آن انسان به فعالیت هایی می پردازد که مطابق با امیال وخواست های خود اوست .

جامعه روم اولین جامعه بود که اوقات فراغت ساماندهی شده را بنا نهاد برای مثال پارک های بزرگ ،سالن های عمومی وورزشگاههای بزرگی را تاسیس کرد وعلاوه بر ان طبقه حاکم جشن های ومراسم مختلفی برگزار می کرد .

نظر اسلام در باره اوقات فراغت ونحوه گذران آن

بر اساس آموزه های دینی ما میل به تفریح یکی از نیازهای طبیعی است که با سرنوشت انسان آمیخته است واز آغاز تا پایان زندگی همواره وجود دارد به طوری که در دوران کودکی به شکل بازی در بزرگ سالی به اعتبار شرایط اجتماعی وخانوادگی به اشکال گوناگون محقق می شود وبه همان اندازه که انسان به امور عبادی هدایت شده به توجه به اوقات فراغت نیز توصیه شده است هر مسلمان نباید نسبت به آن بی اعتنا باشد وباید نهایت بهره روحی ومعنوی را از آن ببرد  اسلام به جهت گیری عملی انسان توجه دارد و وی را مکلف می کند تا نسبت به گذراندن اوقات فراغتش احساس مسئولیت کند .

پیامبر(ع) می فرمایند : مومن نیرومند ،بهتر ومحبوب تر از مومن ناتوان است وبرای جلب توجه مسلمانان بدن را شخصیتی مستقل وصاحب حق قرارداد ه اند  ومی فرمایند بدن تو حقی دارد که باید آن را ادا کنی ودر حدیثی دیگر آمده بیشتر مردم در دوخصلت دچار گمراهی وضلالت هستند یکی در مورد سلامت صحت ودیگری در مورد فراغت .. حضرت علی فرموده: ای اباذر بسیاری از مردم در مورد دونعمت مغبون هستند واز آن قدر دانی نمی کنند ان دو تندرستی وفراغت است ودر جای دیگر فرموده تندرستی ،نیرو ،آسایش خاطر وشادکامی ونشاط را فراموش مکن وبا استفاده ار انان نعمت بزرگ اخرت را طلب کن .

امام رضا (ع)فرمودند :کوشش کنید اوقات خود را به چهار قسمت باشد ،قسمتی برای عبادت وخلوت با خدا ،قسمتی برای تامین معاش ،قسمتی برای آمیزش ومصاحبت با برادران مورد اعتماد وکسانی که شما را به عیوبتان واقف می سازند ودر باطن نسبت به شما خلوص وصفا دارند وقسمتی را نیز به تفریحات ولذایذ خود اختصاص دهید واز مسرت ونشاط ساعات تفریح ،نیروی انجام وظایف وساعات دیگر را تامین کنید نگاه متفکران واندیشمندان اسلامی نیز به اوقات فراغت نگاهی ازاد اندیشانه ومتعالی است .

خواجه نصیر الدین طوسی معتقد است :برای آموختن فن وحرفه ای که اغازش در حدود 13سالگی وبعد از آن است ورزش وحداقل استراحت فعال لازم است .

بوعلی سینا در مورد اهمیت ورزش وتفریحات سالم می گوید :کسی که به تمرینات بدنی می پردازد ،به هیچ در مانی نیاز ندارد ،درمان او در جنبش وحرکت است .

امام خمینی در مورد نیاز به ورزش وورزشکار فرمودند مملکت ما همین طور که به طور علما ودانشمندان احتیاج دارد به قدرت شما ورزشکاران هم نیاز دارد .

اوقات فراغت در قرون وسطی

در قرون وسطی ،اروپا تحت تاثیر فرهنگ مسیحیت قرار داشت از این رو اوقات فراغت ارزش بیشتری پیدا کرد زیرا بر اساس فرامین مسیح باید بین زمان کار وزمان عبادت تفاوت قایل شد وارزش را به زمان عبادت داد در این دوران اقشار مرفه با استثمار افراد ضعیف زمینه اوقات فراغت خود را فراهم ساخته بودند .

اوقات فراغت وصنعتی شدن

در این دوره هر لحظه استراحت فرصت خوبی برای تجدید قوا بود در بین استراحت های کاری ودر اولین فرصت ممکن ،به طرف غذاخوری یا خانه هجوم برده می شد ،به این ترتیب کارگران تا حداکثر توانایی کار می کردند وطبقه اشراف به امکانات تفریحی وگذراندن اوقات فراغت دسترسی داشتند زمان اوقات فراغت انقدر کوتاه بود که تنها برای طی مسافت بین محل کار وخانه ،صرف غذای مختصر وحداگثر بهداشت صر ف می شد وبا کاهش ساعات کار در اوایل قرن بیستم زمان فراغت افزوده شد وکافه هاورستورانها ابتدا در شهرها وسپس در مناطق روستایی تشکیل شد .

با اغاز دهه90اوقات فراغت نسبت به کار اهمیت بیشتری یافت تا اینکه عقیده حاکم در این دوران این بود که اوقات فراغت باید به اندازه کار لذت بخش باشد .

تاریخچه اوقات فراغت در ایران

اطلاعات محدود موجود نشان می دهد اوقات فراغت در ایران پیش از اسلام در اختیار طبقه اشراف بوده وطبقات عادی فرصت لازم را نداشتند در دوره اشکانیان وساسانیان نواختن موسیقی در بین اشراف رایج شد وبعد از ظهور اسلام علاوه بر حفظ موارد قبلی مواردی چون اسب دوانی به تفریحات اضافه شد از جمله موارد دیگر شرکت در مهمانی  قصه گویی نقالی بود .

در زمان صفویه متداول ترین شیوه ها شرکت در جشن ها وایاد بود که در عروسی ها وتولدها نمود داشت وبیشتر مربوط به شاه ودر باریان بود وعلاوه بر این شعبده بازی ،بازی دلقک ،ریسمان بازی در این دوره اضافه شده است .ان چه که مهم است در شرایط کنونی کشور با توجه به افزایش جمعیت جوان وگسترش آسیب های اجتماعی لزوم توجه به اوقات فراغت یک ضرورت اشکار می باشد که مسولین ومتصدیا ن امر باید تمام توان خود را مصروف تامین برنامه های لازم نمایند

جایگاه ساماندهی اوقات فراغت جوانان در برنامه چهارم توسعه

1-سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404هجری شمسی (20)ساله

بند 4:برخوردار از سلامت ،رفاه وتامین اجتماعی وفرصتهای برابر وبهره مند از محیط زیست مطلوب و...

بند 5:فعال ،ایثارگر ،مومن ،برخوردار از وجدان کاری ورضایمند و...

2-سیاست های کلی برنامه چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران :

بند 15فراهم کردن محیط رشد فکری وعلمی برای جوانان وتلاش در جهت رفع اسیبهای اجتماعی انان

3-قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی ،اجتماعی وفرهنگی :

ماده 112:ضرورت توجه اساسی به نیازهای جوانان در حوزه های فرهنگی ،اجتماعی وتفریحی وافزایش رفاه وسلامت جسمی وروانی وایجاد شوق ،انگیزه وامید به اینده

3-سند ویژه فرابخشی ساماندهی امور جوانان مصوب هفدهمین جلسه شورای عالی جوانان .

4-اصول 73،85،95منشور تربیتی نسل جوان

5- مصوبه مرداد ماه 1382هیات وزیران .

6-مصوبه شانزدهمین جلسه شورای عالی جوانان .

توصیف وضع موجود

1-متوسط زمان اوقات فراغت در ایران 90روز در سال ودر جهان 80 روز در سال می باشد میانگین ساعت فراغت جهانی 5ساعت ودر ایران 23/5ساعت می باشد .

2- از 8760ساعت عمر یک ساله انسان ،684ساعت به کار تامین نیازهای ضروری و1920ساعت اختصاص به فراغت دارد .

3-در صد هزینه های اوقات فراغت از کل سبد هزینه خانوار شهری در سال 1382برابر 1/1درصد بوده است که در مقایسه با 1379 تغییری نداشته واین شاخص در خانوارهای روستایی از 17/1در 1379به 43/1در 1382رسیده است